بررسیسیتولوژیک جمعیت های مختلف جنس elymus از استان اصفهان

جنس elymus از قبیله triticeae جزو گیاهان تک لپه ای، از راسته glumales ، تیره ی gramineae (poaceae)، می باشد. این جنس بزرگترین جنس قبیله triticeaeبوده و شامل حدود180 گونه علفی چندساله در جهان است. به دلیل خصوصیاتی چون؛ دایمی بودن، ارزش غذایی خوب، خوشخوراکی برای دام، مقاومت به خشکی و گرمای زیاد، مقاومت به شوری، توانایی تحمل خاک های فقیر و قلیایی و ریزوم دار بودن علاوه بر تولید علوفه، جهت حفاظت خاک نیز استفاده می شود و در مناطق سنگی و کوهستانی و خاکهای فرسایش یافته در برنامه های اصلاح و احیاء مراتع کاربرد دارد. این تحقیق به منظور ارزیابی خصوصیات سیتوژنتیکی 18 جمعیت متعلق به 3 گونه از این جنس اجرا شده است. نتایج شمارش کروموزومی نشان داد که عدد پایه آن 7=x و سه سطح پلوئیدی در این جنس وجود دارد. گونه e. junceus دیپلوئید (14=x2=n2) و گونه e. pertenuis دارای دو سطح تتراپلوئید (28=x4=n2) و هگزاپلوئید (42=x6=n2) و گونه e. hispidus هگزاپلوئید (42=x6=n2) بودند. در این تحقیق عدد کروموزومی 42 برای گونه e. pertenuisاولین بار است که گزارش شده است. فرمول کاریو تیپی محاسبه شده در بین جمعیت ها نشان داد که اغلب کروموزوم ها در جمعیت های مورد مطالعه تقریباً از نوع متاسنتریک (m) می باشند. کروموزوم تلوسنتریک (st) فقط به تعداد یک جفت در برخی از جمعیت های گونه e. pertenuisمشاهده شد. بیشترین فراوانی ماهواره در کروموزوم های 10و11 جمعیت های هگزاپلوئید مشاهده شد. در نتایج دسته بندی کاریوتیپ ها به روش stebbins جمعیت های دیپلوئید در کلاس a1، جمعیت های تتراپلوئید در کلاس a2 و جمعیت های هگزاپلوئید در کلاس b2 قرار گرفتند. به این ترتیب جمعیت های هگزاپلوئید از نظر کاریوتیپی نامتقارن تر و از نظر تکاملی پیشرفته تر بودند. تجزیه واریانس صفات کاریوتیپی نشان داد که صفات طول کل ژنوم، مجموع طول بازوی بلند، مجموع طول بازوی کوتاه، میانگین طول کل کروموزوم، میانگین طول بازوی بلند، میانگین طول بازوی کوتاه، میانگین طول نسبی کل کروموزوم، مجموع نسبت طول بازوی بلند به کوتاه، میانگین نسبت طول بازوی بلند به کوتاه، مجموع شاخص سانترومری، اختلاف دامنه طول نسبی، میزان کروماتین نسبی، نسبت کوتاه ترین کروموزوم به بلندترین کروموزوم، شاخص عدم تقارن بین کروموزومی، ضریب تغییرات طول کروموزوم، ضریب تغییرات شاخص سانترومری، شاخص عدم تقارن، مجموع نسبت بازوی کوتاه به بلند، طول بزرگترین کروموزوم و طول کوچکترین کروموزوم از لحاظ آماری تفاوت آماری معنی داری در بین جمعیت ها وجود داشته است. نتایج تجزیه خوشه ای و ضرایب romero zarco تا حد بسیار زیادی با یکدیگر هماهنگی داشته و جمعیت ها بر اساس این صفات در سه گروه مجزا قرار گرفتند. در گروه اول دو جمعیت دیپلوئید از گونه e. junceus، در گروه دوم سه جمعیت تتراپلوئید از گونه e. pertenuisو در گروه سوم سایر جمعیت های هگزاپلوئید از گونه های e. pertenuisو e. hispidus جای گرفتند.